روش های اصولی برای ترجمه ی بهتر(قسمت دوم)

در قسمت قبل ما به تعدادی از روش های اصولی ترجمه پرداختیم و اینک می خواهیم به ادامه ی آن بپردازیم

گام پنجم

در مرحلۀ جستجوی کلمه های جدید و پرس و جو در مورد معانی آنها و توجه به نقش و معنای جدید برخی واژه های آشنا ، بعضی وقت ها نیز با عبارتهائی روبرو می شویم که ظاهراً از کلمات کاملا آشنائی تشکیل شده اند ولی همنشینی آنها به عنوان یک گروه یا عبارت خاص، معنای ویژه ای به آنها بخشیده است که با معانی خود آن کلمات بسیار فرق دارد. برای مثال، می دانیم که واژۀ (get) به معنی به دست آوردن، گرفتن، کسب کردن و غیره می باشد. اما در عبارتی مانند (get on the bus) این معنی ها به درد نمی خورد و کل عبارت یعنی: سوار اتوبوس شدن.

به اینگونه ساختارها اصطلاحات یا(idioms) می گویند. درباره ی اصطلاحات، باید گفت که مترجمان تازه وارد و یا دانشجویان رشته مترجمی اصولا با دو مشکل روبرو هستند: نخست، تشخیص اصطلاحات در متن مبدأ و سپس، یافتن معادلهای صحیح برای آنها در زبان مقصد. برای همین اگر اصطلاحی را از قبل فرا نگرفته و آن را به ذهن نسپرده باشیم، تشخیص آن در یک جمله، بند یا متن یک مکالمه یا مقاله و سخنرانی تنها به بی ربط بودن معانی کلمات تشکیل دهندۀ آن بستگی خواهد داشت.

گام ششم

بعد از یافتن معانی اولیه و ثانویۀ واژه ها و اصطلاحات و ضرب المثلهای احتمالی و دیگر اطلاعات نهفته در واژه ها و عبارتها، نوبت می رسد به معانی نهفته در گرامر کلمات و جملات، که تشخیص و ترجمۀ درست آنها به معلومات دستوری مترجم و به تسلط او به گرامر زبان مبدأ بستگی دارد. اگر به عنوان دانشجوی مترجمی بخواهیم به زبان انگلیسی بگوییم: دوست من در شیراز زندگی می کند ولی منزلش در تهران است.

در این صورت کدام ترجمه صحیح تر می باشد (My friend lives in Shiraz) یا (My friend is living in Shiraz) ؟

در ترجمۀ اول از زمان حال ساده استفاده شده، اما در ترجمۀ دوم از زمان حال استمراری استفاده شده است. زمان حال ساده بیانگر آن است که دوست من همیشه ساکن شیراز است، اما زمان حال استمراری نشان می دهد که وی به طور موقت در شیراز به سر می برد.

گام هفتم

در تجزیه و تحلیل متن مبدأ، ضمن بررسی نوع لغات و ساختارها و اصطلاحات انتخاب شده توسط نویسندۀ و ضمن مطالعه معانی آنها، نیاز است که مترجم به سبک (style) استفاده شده در متن مبدأ نیز که عامل مهم دیگری در تعیین شیوۀ بیان او در زبان مقصد است ، توجه نماید. منظور از سبک، شیوۀ بیان رسمی، غیر رسمی، ادبی، کوچه بازاری، لفظ قلم یا کتابی، محاوره ای، علمی، طنزآمیز، کنایه آمیز و غیره است که خاص یک شخص یا خاص یک قشر، گروه و طبقۀ اجتماعی است: مانند سبک نویسندگانی چون آل احمد، جمالزاده، دیکنز و غیره در نوشتن، سبک خوانندگانی مثل بدیع زاده، محمد نوری و غیره در آواز و سبک حرف زدن بازاریها، دانشجویان، دیپلماتها و غیره در محیطهای خاص خودشان. لذا در جائی که متن مبدأ با سبک عامیانه ای نوشته شده، مترجم نباید در ترجمه از سبک علمی و رسمی و یا خیلی ادبی استفاده کند و بالعکس.