ارزیابی کیفیت ترجمه

ارزیابی کیفیت ترجمه

ارزیابی کیفیت ترجمه: یکی از مواردی که ترجمه کردن را بسیار جذاب ساخته است، پویایی آن است. با وجود جنبه‌های مختلفی که در زبان نوشتار وجود دارد (نظیر واژگان، دستور زبان، ساختار و غیره) به ندرت می‌توان رویکردی واحد برای همه ترجمه‌ها ارئه داد. اگر چنین باشد، حال هنگام ترجمه از زبانی به زبان دیگر، چگونه می‎‌توان تشخیص داد که این ترجمه خوب است یا خیر؟ پاسخ دادن به این سوال کار راحتی نیست زیرا عوامل مختلفی در این امر دخیلند.

ویژگی‌های سبکی

زمانی که می‌خواهیم خوب یا بد بودن یک ترجمه را تعیین کنیم، یکی از مسائلی که معمولاً بحث برانگیز است، مسئله سبک است. این مسئله چالش‌برانگیز است زیرا یک متن واحد را می‌توان به شکل‌های مختلف ترجمه نمود و هر ترجمه‌ای سبکی متفاوت از دیگری داشته باشد. در نهایت، تعیین اینکه کدام ترجمه از همه بهتر است، مسئله‌ای است که کاملاً مبنی بر نظرات شخصی است و بنابراین جواب درستی نمی‌توان ارائه داد.

هر یک از این ترجمه‌ها می‌توانند ۱۰۰% درست باشند؛ یعنی، اگر صحت ترجمه‌ای عاملی تعیین‌کننده باشد، می‌توان تمام ترجمه‌های ارائه شده از یک متن را خوب تلقی نمود، اما ممکن است مشتری بر این عقیده نباشد. در این نمونه، تقریبا تععین اینکه کدام ترجمه خوب و کدام یک بد است، امری غیرممکن است و این مسئله کاملاً به سبکی که مشتری متقاضی آن بوده است، بستگی دارد.

الکس کاکزاکو، مدیر ارشد پروژه‌های ترجمه در آژانس ترجمه لندن این چنین می‌گوید: «ممکن است مشتریان ترجمه را از لحاظ سبکی نپسندند هرچند که ترجمه ۱۰۰% درست باشد زیرا ممکن است این نوع سبک با زبان فعلی مورد استفاده آنها، نوع بازاریابی یا اهداف آنها تطابق نداشته باشد. زمانی که چنین چیزی اتفاق می‌افتد، مشکل از سبک ترجمه است. ترجمه‌ انجام شده لزوماً اشتباه نیست زیرا منظور از مشکلات سبکی، اشتباه در ترجمه نیست.»

به منظور اینکه مترجم از نوع سبک مدنظر مشتری آگاهی یابد، بهتر است مشتری نمونه‌ای از کارهای قبلی که با سبک مورد نظرشان انجام شده است، به مترجم ارائه دهد. اگر متنی که قرار است ترجمه شود، دارای واژگان بسیار تخصصی است، شرکت می‌تواند فهرستی از ترجمه اصطلاحات تخصصی را در اختیار مترجم قرار دهد تا مطمئن شود که این ترجمه با ترجمه‌هایی دیگر از این قبیل در یک راستا است. رهنمودهای ویرایشی نیز در این مسیر بسیار مفید فایده هستند.

ارزیابی کیفیت ترجمه

درخواست‌های نامعقول

در برخی از پروژه‌های ترجمه، زمان نقشی حیاتی دارد. ممکن است زمانی که مشتری برای تحویل ترجمه تعیین می‌کند انقدر زود باشد که این کار عملاً غیرممکن باشد.  گفته می‌شود که ترجمه به محتوا، بودجه و زمان بستگی دارد. اگر یکی از این عناصر (مثلاً در اینجا انجام ترجمه در زمانی کوتاه) به خطر افتد، برای مترجم یا هزینه در پی دارد و یا محتوای آن به خطر می‌افتد.

الکس می‌گوید: «گاهی ترجمه سریع و خوب امکان‌پذیر نیست. مهم نیست چقدر برای ان هزینه کنید، برخی چیزها ناممکن هستند». در پایان می‌توان گفت که ترجمه ممکن است بسیار پیچیده باشد و انجام دادن آن به نحوی درست بسیار مشکل باشد.

یکی از روش‌ها برای بالابردن سرعت پروژه ترجمه، تقسیم متن بین چندین مترجم است. البته این کار نیز مشکلات مخصوص به خود را به دنبال دارد. اگر بخش‌های مختلف به کمک مترجم‌های مختلف ترجمه شوند، حتما ناهماهنگی‌هایی در سبک، انتخاب واژگان، دستور زبان و ساختار جملات به وجود خواهد امد. دو مترجم هیچ گاه شبیه هم نیستند؛ حتی اگر یک متن واحد را ترجمه کنند.

به علاوه، ممکن است در یک بخش از متن جمله‌ای بیاید و در بخشی دیگر به همان جمله اشاره شود اما چون مترجم‌های مختلف آن را ترجمه کرده‌اند، تناقض‌هایی بین آنها وجود داشته باشد. در هر صورت، تقسیم ترجمه ممکن است کیفیت ترجمه نهایی را تحت تاثیر قرار دهد.

جزئیات ظاهری

البته در کنار مواردی که در بالا ذکر شد، برخی چیزها ترجمه‌های نامطلوب را لو می‌دهند. اگر متنی دارای ۳۰ فصل باشد و ترجمه آن فقط ۲۲ فصل داشته باشد، حتما مشکلی وجود دارد. اگر ترجمه‌ای مملو از اشتباهات تایپی و املایی باشد، این امر حتما نشانگر کیفیت پایین کار است.

با این حال، مشکلات ظاهری ترجمه قابل اقماض‌تر هستند. هر متن ترجمه‌شده‌ای از طریق واسطه‌ای خاص، مثلاً به شکل کتاب یا روی یک صفحه‌ی وبسایت، پدیدار می‌شود. یکی از مشکلات بزرگ این است که هنگام ترجمه از زبانی به زبان دیگر ممکن است ترجمه طولانی‌تر یا کوتاه‌تر از متن مبدا شود. برای مثال، جمله‌ای که در زبان انگلیسی ۱۲ کلمه دارد، ممکن است در زبان دیگری با ۲۵ کلمه ادا شود. اگر این جمله بخواهد در کادر کوچکی در یک وبسایت نوشته شود و مترجم درنظر نگیرد که بایستی از حداقل لغات استفاده شود، شاید ترجمه از لحاظ صحت و سبک عالی باشد اما ما را به هدف مورد نظر نمی‌رساند. به همین ترتیب، مترجم باید به الزامات صوری متن ترجمه‌شده نیز توجه نماید.

تمرینات نامناسب

در پایان می‌توان گفت، یکی از مسائلی که به طور قطع منجر به ترجمه‌ای نامطلوب می‌شود، انتخاب مترجمی فاقدصلاحیت است. برخی مترجم‌ها بیش از ظرفیت خود، کار ترجمه در دست دارند، کارهایی خارج از حیطه تخصص خود را قبول می‌کند، وقت شناس نیستند، در شب و با حالت خستگی به سراغ ترجمه می‌روند، ترجمه را برای کمبود وقت به سرعت انجام می‌دهند، ترجمه‌ی خود را بازخوانی نمی‌کنند و غیره. اگر پروژه‌ی ترجمه‌ خود را به چنین مترجمی بدهید، همان بهتر که برای ترجمه خود از موتور جستجوی گوگل ترنسلیت استفاده کرده و منتظر ترجمه‌ای خوب باشید (که البته ما این را توصیه نمی‌کنیم).

حهت مشاوره در رابطه با ترجمه غیررسمی و نیز ترجمه رسمی اسناد و مدارک با ما در ارتباط باشید